Andrzej Kaszubkiewicz

Rezerwat Archeologiczny Gród Piastowski w Gieczu w 40–lecie

Giecz z Poznaniem, Gnieznem i Lednicą stanowił centrum państwa pierwszych Piastów. Tu miały miejsce istotne wydarzenia związane z jego organizacją. Ten fakt jest najbardziej fascynującym elementem stale odkrywanych tajemnic, które kryje Rezerwat w Gieczu. Źródła bowiem historyczne dla tego ważnego okresu są nader skromne a wiedza nasza stale niewystarczająca dla szerszej rekonstrukcji początków naszych dziejów.

 Giecz-Grodziszczko — rezerwat archeologiczny

Stąd to, co w wyniku żmudnych badań archeologicznych zostaje tam odsłonięte ma zasadnicze znaczenie dla historii państwa. Jest t dostateczny powód do otoczenia wyjątkową troską tego, co z dawnych wieków pozostało. Z tych względów w początku lat 60. powołano Rezerwat Archeologiczny w Gieczu jeden z najlepiej zorganizowanych w tamtych czasach w kraju. Było to dzieło życia wybitnego badacza i odkrywcy tego obiektu doc. Bogdana Kostrzewskiego, syna Józefa Kostrzewskiego, ojca polskiej archeologii.

Po dwudziestu latach działania Rezerwatu w strukturach Muzeum Archeologicznego w Poznaniu (Giecz związany był w przeszłości z Poznaniem), 1984 r. włączony został w zespół zabytków Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, gdzie od szeregu lat prowadzono badania interdyscyplinarne nad wczesnośredniowiecznym Ostrowem. Rezerwat Archeologiczny w Gieczu, który od tego czasu otrzymał drugi człon nazwy — Gród Piastowski — znalazł się w orbicie tych badań od wczesnych lat 90. ubiegłego wieku. Rezultaty były nieprzeciętne, odsłonięto m.in. relikty wczesnośredniowiecznego kościoła grodowego o niespotykanym w skali kraju założeniu architektonicznym. Równocześnie badano przebieg wału grodowego, który okazał się konstrukcją wyjątkowo monumentalną posiadającą kilka faz budowy odpowiadającym roli grodu, miejsca stacjonowania znacznej części sił zbrojnych w państwie Mieszka I i Bolesława Chrobrego.

Sporą rewelacją było odkrycie, w czasie konserwacji kościoła św. Mikołaja na osadzie w Gieczu, fundamentów starszego kościoła (XI w.). odkrycia gieckie rzuciły nowe światło na rolę tego ośrodka w państwie pierwszych Piastów.

Dzisiaj w przededniu Jubileuszu 40-lecia Rezerwatu stajemy przed nowymi wyzwaniami zmierzającymi do jak najskuteczniejszego zachowania dla potomnych tych wspaniałych świadectw przeszłości. Jest to zadanie tym trudniejsze, że niektóre z tych obiektów znajdują się na terenie przykościelnym użytkowanym przez wiernych, a ich stan zachowania można określić jako daleko posuniętej destrukcji. udostępnienie nowoodkrytych obiektów społeczeństwu może nastąpić po skutecznym zabezpieczeniu i konserwacji oraz zakończeniu badań archeologicznych na grodzisku. Dużo prościej przedstawia się problem zabezpieczenia starszych reliktów kościoła św. Mikołaja. Przy projektowaniu i wykonaniu posadzki w tym obiekcie należy przewidzieć możliwość wejścia do krypty z reliktami.

Wzbogacenie rezerwatu o nowe bardzo cenne obiekty, które będzie można eksponować bezpiecznie dla zabytku jest zadaniem pierwszoplanowym do wykonania w najbliższym okresie. kolejnym ważnym zadaniem jest kontynuacja badań archeologicznych w celu wyjaśnienia wszystkich tajemnic związanych z tym obiektem. Zupełnie szczególne zadanie związane jest z popularyzacją tego wyjątkowego miejsca wód społeczeństwa. Rezerwat Archeologiczny w Gieczu stanowi obiekt o wyjątkowym znaczeniu dla najbliższego środowiska — powiatu średzkiego, ale nade wszystko jest pomnikiem historii polskiej.