Wzgórze Górzno

Najbliższa okolica grodu w Gieczu w okresie przedpaństwowym

Wzgórze Górzno, oddalone od grodziska w Gieczu o ok. 2,5 km w kierunku wschodnim, jest najwyższym wzniesieniem na terenie Równiny Średzkiej o wysokości względnej ok. 25 m. Góruje ono bardzo wyraźnie nad okolicą stanowiąc bardzo charakterystyczny element nizinnego krajobrazu. Administracyjnie należy ono do miejscowości Dzierżnica. Obecnie na jego szczycie znajdują się zabudowania mieszkalne i gospodarcze, do których przylega niewielki lasek.

Z całą pewnością miejsce to zwracało uwagę w przeszłości, stanowiąc ważny punkt orientacyjny oraz, jak można w oparciu o liczne analogie z terenów słowiańskich przypuszczać, obdarzane kultem miejsce o wyjątkowej mocy.

Widok na Górzno od strony południowo-wschodniej

Potwierdzeniem niezwykłej roli, jaką w świadomości mieszkańców okolicy pełniło Górzno, może być ukrycie w okresie wczesnośredniowiecznym na jego zboczu dwóch skarbów kruszcu srebrnego. Pierwszy z nich zdeponowany ok. roku 980−985 został odkryty w 1909 r. Jest on najbogatszym ze skarbów srebrnych (tzw. Dzierżnica II) ukrytych w czasach monarchii wczesnopiastowskiej. Jego waga wynosiła ok. 20 kg. W jego skład wchodziły monety arabskie, bizantyjskie i zachodnioeuropejskie (całe i we fragmentach), fragmenty ozdób oraz placki srebra, a nawet srebrna sztabka o wadze ok. 1,7 kg.

Drugi skarb (tzw. Dzierżnica I), który został znaleziony w 1873 r. był mniejszy. Jego waga wynosiła ok. 700 g, a został zakopany kilkadziesiąt lat później, po roku 1047.

Fragment srebrnego skarbu (tzw. Dzierżnica II)
ukryty na Górznie ok. 980−985 r. (fot. archiwum MAP)

Z wzgórzem Górzno wiążą się też dwie legendy. Jedna z nich mówi o zamku, który miał stać na jego szczycie. Edward Raczyński, w swojej pracy „Wspomnienia Wielkopolski” (1846), wspomina o fundamentach budowli, jakie odkopał w roku 1821 gen. Kosiński, a które nieco później zostały doszczętnie rozebrane. W wieży tego zamku, tuż przed swoją tajemniczą śmiercią miała być więziona Ludgarda, żona księcia poznańskiego Przemysła II. Stąd też miejsce to nazywane jest niekiedy Górą Ludgardy.

Druga legenda podaje, że Górzno połączone jest z kościołem w Gieczu podziemnym tunelem. Niestety, w trakcie prac wykopaliskowych prowadzonych przy obydwu gieckich kościołach (jednym na osadzie przygrodowej i drugim na grodzie) nie udało się go zlokalizować.