Lucyna Kubiak, Mirosław Makohonienko,
Marek Polcyn

Znalezisko miecza w obrębie reliktów średniowiecznego
mostu/grobli w Gieczu

Ryc. 1. Miecz odkryty w obrębie reliktów średniowiecznego mostu/grobli w Gieczu na stanowisku 2

Podczas wykopalisk archeo­logicznych, prowadzonych latem 1990 roku na stano­wisku 2 w Gieczu, w obrębie pozostałości mostowo-groblowych odkryto wczesno­śred­nio­wieczny miecz. Miecz ten znaleziony został między konstrukcjami palowymi w rzędzie południowym, bliżej linii zewnętrznej w warstwie oznaczonej numerem 22 (zob. ryc. 2 na str. 211, w tymże tomie), na głębo­kości 1,57 m (pomiar tkwiącej w górze głowicy), poniżej powierzchni w miejscu zalegania. Osady tej warstwy utworzone zostały w postaci gytii wapiennej drobnode­trytusowej, z niewiel­ką domieszką mine­ralną, fragmentami drewna i substancji organicznej spalonej, nie tworzącej jednak tzw. „warstw spaleniskowych”. Miecz skierowany był głownią w dół pod kątem około 60°, tak iż dolna część głowni tkwiła w warstwie oznaczonej numerem 10, tj. homoge­nicznej gytii wapiennej drobno­detry­tusowej. Sądzić należy, że miecz wpadł do wody istniejącego jeszcze wówczas jeziora, wbijając się w jego osady (warstwa oznaczona nr 10), przy czym moment zdeponowania przypadł na czas odkładania się warstwy 22, a najprawdo­podobniej jej dolnego odcinka.

Miecz zachował się w stanie bardzo dobrym, słabo skorodowany, z całkowicie za­chowanym drewnianym uch­wy­tem, z ułama­nym jedynie fragmentem sztychu (ryc. 1). Miecz posiada dwusieczną głownię o sztychu słabo wykształconym. Na głowni zbrocze dochodzące do około 3/4 jej długości. Jelec krótki, lekko owalny. Uchwyt drewniany dwuczęściowy, sześciokątny bez jakiejkolwiek owijki, wchodzi w górny otwór jelca i otwór podstawy głowicy, gdzie jest czopowany. Głowica składająca się z podstawy i nakładki ze ślepym otworem nasadzona jest na trzpień. Oto niektóre wymiary miecza podane w cm:

- głownia:

długość 73,2

szerokość u nasady 4,7

szerokość przy sztychu 2,3

grubość pośrodku 0,6

- jelec:

długość 7,8

wysokość pośrodku 1,7

- uchwyt:

długość 9,5

szerokość przy jelcu 2,8

grubość 1,3

- głowica:

wysokość całkowita 3,6

szerokość 5,8

- całkowita długość miecza: 88 cm.

Wszystkie powyższe dane uzyskano na podstawie po­mia­rów i obserwacji sporządzo­nych przed i w czasie konser­wacji, która wykonywana jest w pracowni Muzeum Pierw­szych Piastów na Lednicy przez zespół dra J. Leh­manna. W trakcie przeprowadzanych obecnie zabiegów konserwa­torskich odsłonięto inskry­pcję znajdującą się na głowni przy jelcu (zob. ryc. 2), dwustronne dziwerowa nie głowni wzorem jodełkowym oraz ornament na głowicy.

Odkryty miecz, na podstawie ukształtowania głowicy i wy­stę­pującego zdobnictwa, można uznać za najbliższy typo­wi H według typologii Petersena. Ostateczna charakterystyka miecza przedstawiona zostanie jednak dopiero po zakończeniu prac konserwatorskich.

Znalezisko z Giecza nabiera wymowy, jeśli weźmie się pod uwagę: bardzo dobry stan zachowania, zwłaszcza obec­ność drewnianego uchwytu; lokalizację znaleziska w obrębie obiektu i warstwy kulturowej; rangę ośrodka, w którym został odkryty.

Ryc. 2. Inskrypcja na głowni miecza