Stąd nasz ród

ARCHEOLOGIA. Niezwykłe odkrycia w Gieczu

P iastowie prawdopo­do­bnie wywodzili się z Gie­cza – tak wy­ni­ka z prowadzonych tam właś­nie prac wykopa­lis­ko­wych. Ar­cheo­lodzy od­kry­li też nie­zwy­kłą bu­do­wlę sa­kralną, szacowa­ną na pocz. XI w. Praw­dopodob­nie jej twórcy zostali spro­wadzeni do Pol­ski przez królową Ry­chezę.

Za pierwszych Pias­tów Giecz był jednym z naj­waż­niejszych ośrod­ków władzy. Archeolodzy przekopali się przez wał pias­towskiego gro­dziska i znaleźli ślady wcześ­niej­szych budowli, któ­re is­t­nia­ły w tym miejscu na pew­no już w drugiej po­łowie IX w. Piastowie roz­bu­dowali je ok. 940 r., na­da­jąc Gieczowi ran­gę rów­ną Poz­naniowi i Gniez­nu. Jednak ani w Poz­na­niu, ani w Gnieź­nie nie ma śla­dów gro­dów sprzed X w. A wcześ­niej­sze siedziby ple­mien­ne na tere­nach Wiel­ko­pol­ski zo­s­ta­ły w cza­sie pro­wa­dzo­nych przez Piastów walk o wła­dzę zniszczone i spa­lone. – Na tej podstawie można by przy­puszczać, że Pias­towie wy­wo­dzi­li się z Gie­cza – mó­wi prof. Zofia Kur­natowska z Polskiej Aka­demii Nauk, konsul­tant naukowy prac ar­cheo­lo­gicz­nych pro­wa­dzo­nych w Gie­czu.

– Do­tychczas przyj­mo­wa­no, że rod Piastów wy­wo­dził się z Gniezna – do­daje.

TERESA
KRYSZTOFIAK

K ierownik badań pro­wa­dzonych w Gieczu, gdzie odkryto ple­mien­ne grodzisko Piastów. Archeolog z powołania: po­tra­fi od rana do wieczora ślę­czeć w wykopie, pie­czo­ło­wi­cie odsłaniając frag­men­ty mu­ru czy szkieletu. Kiedy w tym roku zabrakło pieniędzy na badania, sama wynosiła z wykopu wiadra z piaskiem. Mieszka na miej­scu – w jed­nym z pokoi na terenie mu­ze­um. Obok jej łóż­ka stoi karton z trzema dwu­tygodniowymi kotkami. Ukończyła archeo­lo­gię na UAM w Poznaniu, ter­mi­no­wa­ła na wykopaliskach w Lu­biniu. W Gieczu pracuje od 1995 r. Bardzo lubi pol­ską muzykę rozrywkową, m.in. Violettę Villas i Skal­dów.

DMK

Trwające od 1998 r. bada­nia prowadzone przez Mu­ze­um Archeologiczne w Gieczu były dotychczas finansowane przez wojewódzkiego kon­ser­wa­tora.

W tym roku Giecz nie dos­tał z tej puli żadnych pie­nię­dzy. Udało się natomiast na ten cel pozyskać 41 tys. zł z budżetu Fun­dacji na Rzecz Na­uki Pol­skiej. Za te pieniądze wypo­sa­żono Muzeum Ar­cheo­logiczne w Gieczu w no­wo­czesny sprzęt niezbędny do dalszych badań.

DAINA KOLBUSZEWSKA

Zaskakujących i niezwy­k­łych odkryć dokonali ar­cheo­lo­dzy także w kościele pw. św. Ja­na, którego jedną ze ścian odkopano już w latach 60. Wów­czas dalsze prace za­rzu­co­no. Teraz udało się od­sło­nić mury świątyni, które za­cho­wa­ły się do wysokości 1,5 metra ponad fundament.

Odsłonięty kościół miał jed­ną nawę, ale jego architek­tura jest unikalna. – Nie­zwy­kłe jest umieszczenie krypty relik­wiarzowej w formie naj­praw­do­podobniej wąskiego ko­ry­tarza pod absydą koś­cio­ła – mówi prof. Kurnatowska.

W krypcie znaleziono o­siem splątanych kabłączków uży­wanych  przez  kobiety   w

pierw­szej połowie XI w. do przy­ozdabiania głowy.

– Być mo­że była to ofiara wotywna zamurowana w ścia­nie – mówi Teresa Kry­sz­to­fiak, kierownik badań pro­wa­dzo­nych w Gieczu.

Niezwykły jest także za­chod­ni masyw kościoła z dwie­ma okrągłymi wieżami i środ­kową wybudowaną na pla­nie prostokąta. Takie ukła­dy znane są w architekturze europejskiej, ale nie u nas. – Architekci mu­sieli być spro­wa­dze­ni z za­gra­nicy. Czy spro­wa­dziła ich kró­lowa Ry­che­za?

Odpowiedzi na to pytanie mo­żemy się tylko domyślać – mó­wi prof. Kurnatowska. Ry­cheza, od 1013 r. żona Mie­szka II, była siostrzenicą cesa­rza Ottona III i mogła przy­wieźć znane sobie wzory do kraju mę­ża. Takie szczegóły, jak m.in. uży­cie płaskiego, łu­panego kamienia przy budo­wie krypty pozwalają datować koś­ciół na czasy pierwszych Pia­stów, czy­li pocz. XI w.

Podczas badań natrafiono też na stilusy – metalowe przy­bory do pisania. – Oz­na­cza to, że najpraw­do­po­dob­niej w Gie­czu było skryp­to­rium, a mo­że na­wet szkoła – wnioskuje Kry­sztofiak.